Więcej turystów na Podkarpaciu w 2016 roku, czytaj więcej...

W 2009 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, przeprowadziła badania ruchu turystycznego w województwie podkarpackim. Przedsięwzięcie objęte zostało zadaniem zleconym pt. „Badanie przyjazdowego ruchu turystycznego w wybranych miejscach recepcji turystycznej województwa podkarpackiego w okresie V-IX 2009 roku”.

2009 - BADANIE PRZYJAZDOWEGO RUCHU TURYSTYCZNEGO W WYBRANYCH MIEJSCACH RECEPCJI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO W OKRESIE V – IX 2009 ROKU

W 2011 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego SMG/KRC Poland Media Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przeprowadziła badania ruchu turystycznego przyjazdowego w województwie podkarpackim.

2011 - Raport z badań ruchu turystycznego w województwie podkarpackim

Analiza ruchu turytycznego w mieście Przemyśl: http://www.przemysl.pl/turystyka/798/

Analiza rozwoju turystyki w województwie podkarpackim w kontekście rozwoju turystyki w Polsce i na świecie:

http://www.wup-rzeszow.pl/files/699_Analiza_rozwoju_turystyki.pdf

W trakcie realizacji projektu TOURAGE (Rozwój Turystyki Osób Starszych w Regionach Peryferyjnych) opracowano m.in. raporty nt lokalnego i zagranicznego ruchu turystycznego osób starszych na terenie województwa podkarpackiego oraz Implementation Plan (plan wdrażania) zawierający potencjalne możliwości wsparcia turystyki osób starszych w regionie.

Stopień aktywności lokalnych seniorów przebywających w regionie latem i jesienią 2012 r

Stopień aktywności seniorów - obcokrajowców przebywających w regionie latem i jesienią 2012 r.

Opracowania Urzędu Statystycznego w Rzeszowie:

• 2010 - 2011 PUBLIKACJA
  
• Turystyka i wypoczynek w gospodarstwach domowych w 2013 r.
  
• Akty prawne związane ze statystyką w dziedzinie turystyki
  
• Turystyczna baz noclegowa w Polsce w 2013 r.
  
• Turyści w bazie noclegowej. Listopad 2014 r.
  
• Turystyka w 2013 r.
  
• Wykorzystanie turystycznych obiektów noclegowych1 w I kw. 2014 roku.
  
• Turystyka i wypoczynek w gospodarstwach domowych w 2013 roku

• Turystyka w województwie podkarpackim w 2014 r.

• Turystyka w 2014 r.

• Biuletyn Statystyczny Województwa Podkarpackiego II kwartał 2015 r.

Liczba skategoryzowanych obiektów noclegowych w latach 2000 - 2015 - pobierz

Przydatne strony www:

Urząd Statystyczny w Rzeszowie: http://rzeszow.stat.gov.pl/

Instytut Turystyki  http://www.intur.vistula.edu.pl/#_ga=1.197062956.1254278435.1455783958

Ministerstwo Sportu i Turytsyki http://www.msport.gov.pl/badania-rynku-turystycznego

Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo o długości 1987,5 km przebiega przez obszar pięciu województw i jest najdłuższą trasą rowerową w Polsce. Wyjątkowość i różnorodność regionów, przez które prowadzi szlak, podkreślają atrakcje turystyczne, zarówno te usytuowane bezpośrednio na trasie, jak i te znajdujące się na obszarze „korytarza” (o szerokości dwudziestu kilometrów) po obu stronach trasy. Są wśród nich liczne zabytki stanowiące ważną część polskiego dziedzictwa kulturowego: zabytki architektury, miasta słynące ze swojej wielokulturowości, zabytkowe układy urbanistyczne, oraz miejsca o niezwykłej wartości przyrodniczej.

Przebieg trasy w Województwie Podkarpackim

Podlesina – Narol – Horyniec Zdrój – Radruż – Wielkie Oczy – Chotyniec – Przemyśl – Krasice – Krzywcza – Piątkowa – Dąbrówka Starzeńska – Dynów – Ulanica – Błażowa – Budziwój – Rzeszów – Strażów – Łańcut – Białobrzegi – Żołynia – Leżajsk – Rudnik nad Sanem – Zarzecze – Pysznica – Radomyśl nad Sanem – Zaleszany – Trześń.

Szczegółowe informacje dotyczące szlaku można znaleźć na stronie www.greenvelo.pl

→ wykaz MPR w województwie podkarpackim

Jeśli jesteś zainteresowany współpracą w ramach rozwoju szlaku, chcesz by twój obiekt uzyskał status MPR lub jeśli chcesz podzielić się z nami swoimi spostrzeżeniami skorzystaj z poniższej listy kontaktowej:

♦ Utrzymanie infrastruktury

Natalia Mąkosz tel. 17 860 94 75 e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

♦ Miejsca Przyjazne Rowerzystom

Kinga Aleksandrowicz - Kostępska, tel.17 747 64 56, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

♦ Obsługa, aktualizacja i publikacja treści na portalu www.greenvelo.pl

Kinga Aleksandrowicz - Kostępska, tel.17 747 64 56, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

♦ Problemy z działaniem portalu www.greenvelo.pl

tel. 41 361 80 57, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

♦ Udzielanie sublicencji do znaku Green Velo, udzielanie rekomendacji patronatów Green Velo, wykonywanie wydawnictw promocyjnych, organizacja targów oraz dystrybucja bezpłatnych wydawnictw promocyjnych (dotyczy obszaru województwa podkarpackiego)

Regionalna Organizacja Województwa Świętokrzyskiego - więcej...

INFORMACJA TURYSTYCZNA W PODKARPACKIM KORYTARZU GREEN VELO

POWIAT JAROSŁAWSKI

Centrum Kultury i Promocji w Jarosławiu ***
Jarosław
37–500 Jarosław, ul. Rynek 5
tel. 16 624 89 89
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.ckip.jaroslaw.pl

POWIAT LEŻAJSKI

Miejskie Centrum Kultury - Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej *
Leżajsk
37-300 Leżajsk, ul. Plac Dworcowy 2
tel. +48 17 785 11 23
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.citik.kultura.lezajsk.pl

Muzeum Ziemi Leżajskiej - informacja turystyczna *
Leżajsk
37-300 Leżajsk, ul. Mickiewicza 20A
tel. +48 17 240 22 35
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.muzeum-lezajsk.pl

POWIAT ŁAŃCUCKI

Podkarpacka Agencja Turystyczna z punktem informacji turystycznej ***
Łańcut
37-100 Łańcut, ul. 3 Maja 10
tel. +48 17 225 48 50
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.mdk-lancut.pl

POWIAT NIŻAŃSKI

Miejski Ośrodek Kultury w Rudniku nad Sanem - Informacja Turystyczna *
Rudnik nad Sanem
Centrum Wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem
37-420 Rudnik nad Sanem, ul. Mickiewicza 41
tel. +48 15 649 26 12, +48 502 146 374
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.; Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.mokrudnik.pl

POWIAT PRZEMYSKI

Centrum Informacji Turystycznej **
Przemyśl
37-700 Przemyśl, ul. Grodzka 1
tel. +48 16 675 21 63
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.visit.przemysl.pl

Informacja Turystyczna przy Schronisku Młodzieżowym PTSM "Matecznik" **
Przemyśl
37-700 Przemyśl, ul. Joachima Lelewela 6
tel. + 48 16 670 61 45
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.ptsm-matecznik.pl

Informacja Turystyczna „Stacja Przemyśl” Agata Siwak ***
Przemyśl
37-700 Przemyśl, ul. Pl. Legionów 1
tel. +48 735 23 33
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Punkt Informacji Turystycznej *
Fredropol
37-734 Fredropol, Nowosiółki Dydyńskie 4
tel. +48 785 974 855
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

POWIAT RZESZOWSKI

Centrum Informacji Turystycznej ***
Rzeszów
35-064 Rzeszów, Rynek 26
tel. +48 17 875 47 74
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.podkarpackie.travel

Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna **
Rzeszów
35-959 Rzeszów, ul. Grunwaldzka 2
tel. +48 17 852 00 09
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.podkarpackie.travel

Schronisko Młodzieżowe PTSM „Alko” **
Rzeszów
35-061 Rzeszów, ul. Rynek 25
tel. +48 17 853 44 30
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.ptsm-alko.pl

POWIAT STALOWOWOLSKI

Punkt Informacji Turystycznej o Art. Deco **
Stalowa Wola
37-464 Stalowa Wola, ul. Sandomierska 1
tel. +48 15 844 85 56
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.muzeum.stalowawola.pl

POWIAT LUBACZOWSKI

Punkt Informacji Turystycznej
Horyniec-Zdrój
37-620 Horyniec-Zdrój, ul. Jana III Sobieskiego 4
tel. +48 16 631 31 05
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.horyniec-zdroj.pl

Zawsze kiedy tam wracam
Siedzę na ławce z księżycem
I szumią brzóz kropidła
Dalekie miasta są niczem... Jerzy Harasymowicz

W Podkarpackiem dostępna jest oferta noclegowa dostosowana do preferencji i oczekiwań każdego turysty. W komfortowych hotelach i przytulnych pensjonatach odpoczywają ceniący sobie wysoki standard goście. To także doskonałe miejsca do zorganizowania szkoleń, konferencji i seminariów. Oprócz dobrze przygotowanych sal konferencyjnych i profesjonalnej obsługi, do dyspozycji uczestników niejednokotnie są sauny, baseny czy siłownie. Na dla tych, którzy w długiej podróży chcą zatrzymać się na noc lub dwie, a może także na dłużej, czekają liczne motele i zajazdy. Zorganizowane grupy mogą skorzystać z usług domów wycieczkowych. Kempingi i pola namiotowe to propozycja dla osób aktywnie spędzających swój urlop, atrakcyjne także z uwagi na przystępne ceny i możliwość obcowania z przyrodą.

Natomiast umiejscowione przy szlakach turystycznych schroniska to wręcz idealna propozycja dla turystów preferujących piesze, długie wędrówki z plecakiem.

Najbardziej jednak popularne są podkarpackie gospodarstwa agroturystyczne, w których pobyt pozwala na skuteczny wypoczynek i szybkie zregenerowanie sił. Gospodarze to niejednokrotnie ludowi artyści, kultywujący tradycję i rzemiosło. Wraz z nimi można upiec chleb, wyczarować kwiaty z bibuły, własnoręcznie wykonać kilimy lub ulepić gliniane naczynia. Życzliwe gospodynie pomogą przygotować przetwory z owoców i warzyw, zdradzą przepisy na smaczne potrawy regionalne.

Lista skategoryzowanych obiektów hotelarskich w Województwie Podkarpackim

Rękodzieło jest szczególnym miejscem spotkania sztuki ludowej ze sztuką współczesną, przeszłości z teraźniejszością. Efektem tego jest barwna, pełna zaskoczeń, ciekawych połączeń, niezwykle plastyczna mieszanka artystycznych wizji, ludzkiego talentu, wyjątkowości miejsc i ludzi.

W Podkarpackiem rękodzieło posiada także szczególną cechę – wpływ różnych kultur. Dziś rękodziełem artystycznym zajmuje się nadal wielu twórców, którzy używając tradycyjnych technik, wytwarzają przedmioty ozdobne i użytkowe, często z motywami ludowymi.

Zachęcamy do lektury Twórcze Podkarpackie:

Zapraszamy do wędrówki po smakach województwa podkarpackiego, które pokazują inne oblicze regionu. Nie tylko wspaniałe zabytki, szlaki Bieszczadów, ale w poznawaniu województwa pomoże... jedzenie. Turyści - nie tylko smakosze - mają do wyboru staropolską kuchnie magnacka i restauracje w palacowycyh wnętrzach, szlacheckich dworach. Zapraszają do kosztowania podkarpackich smaków karczmy, zajazdy, obreże, szynki, restauracje. Podkarpackie to hartacze, krężałki, kugiele, bulwioki, hałuszki, małdrzyki, szabanki, bałabuchy, czy krupniaki, wyśmienity żur, czy dziesiątki rodzajów pierogów. Produkowane na miejscu, zachwycają pomysłowym smakiem i jakością wykorzystanych do ich wyrobu produktów. A smakują jak niebo nad Bieszczadami i Beskidem – nieziemsko...

Szlak Podkarpackiego Jadła i Wina - http://jadlo.podkarpackie.travel/ 

Jasielski Szlak Winny - http://podkarpackie.travel/pl/szlak-winny-jasielski

Podkarpackie Produkty Tradycyjne

Bieszczady to bez wątpienia najpiękniejszy zakątek województwa podkarpackiego i nie tylko, bo przecież są one uznawane za europejską oazę wtórnie zdziczałej przyrody. To miejsce wyjątkowe pod wieloma względami i cenne tak z uwagi na walory przyrodnicze i krajobrazowe, jak i kulturowe. Dla turystyki odkryto je już w okresie międzywojennym i właśnie wtedy powstały tutaj pierwsze schroniska w Siankach, Beniowej, Dydiowej czy Sokolem. Wówczas wyznaczono także czerwony szlak beskidzki im. Józefa Piłsudskiego z Sianek do Krynicy. Marszałek Piłsudski był w Siankach w 1929 r. i razem z dziećmi powędrował do Skały Dobosza na Opołonku. Po II wojnie światowej jako pierwsza tym szlakiem przeszła grupa przyjaciół z Krakowa pod przewodnictwem ks. Karola Wojtyły, który powracał tutaj w ciągu następnych lat wielokrotnie, a później jako metropolita krakowski wypoczywał w dolinie górnego Wisłoka w Beskidzie Niskim.

Przez ponad pięć wieków toczyło się tutaj życie wielu pokoleń Bojków, Polaków i Żydów i w tym tyglu różnorodności kulturowej wypełniała się ich doczesność. II wojna światowa, a potem działania wysiedleńcze zakończone akcją „Wisła" nieodwracalnie zmieniły oblicze bieszczadzkiej ziemi. Odeszli stąd autochtoni, a wraz z nimi ciągłość kulturowa i osadnicza. Usilne starania władz z minionej epoki, aby wykreować Bieszczady na wzorcowe poletko socjalizmu spełzły na niczym, bo szybko okazało się, że tutejsze warunki klimatyczne uniemożliwiają prowadzenie centralnie sterowanej gospodarki rolnej. Ale za to Bieszczady, opuszczone, wyludnione, zniszczone, w których królowała natura odbierająca człowiekowi tereny niegdyś intensywnie eksploatowane i skrywająca coraz bardziej nieliczne już ślady minionych czasów, stały się Mekką dla poszukiwaczy mocnych wrażeń, dla twardzieli i marzycieli, dla ludzie z przeszłością, ale bez przyszłości. Przybywali z różnych stron Polski, jedni rezygnowali na wstępie, inni wbrew wszelkim przeciwnościom zostawali, niektórzy na zawsze. I tak Bieszczady stały się miejscem szczególnym, bo różnorodnym różnorodnością nowych osadników, barwnym barwą ich egzystencji i bogatym bogactwem ich marzeń o samorealizacji.

W Bieszczadach na dobre „zadomowiły" się wszystkie formy aktywnego wypoczynku, bo Bieszczady są dobre na każdą porę roku dla każdego turysty. Wbrew pozorom, że to tylko „kapuściane" góry, dostarczą miłośnikom niemal wyczynowej turystyki górskiej oczekiwanych wrażeń, bo z całą pewnością z myślą o nich wytyczono te najtrudniejsze i wymagające sporej sprawności fizycznej szlaki pieszych wędrówek, kiedy trzeba wspiąć się na osiem najwyższych szczytów Bieszczadów, wśród których dominuje Tarnica 1346 m n.p.m. Ale warto, bo przy sprzyjających warunkach atmosferycznych z Tarnicy można zobaczyć szczyty Gorganów w ukraińskich Karpatach, ze schroniska na połoninie Wetlińskiej – zimą ośnieżone szczyty Tatr, a z Halicza - w pogodne dni nawet światła Lwowa. Wyzwaniem dla bardziej wytrwałych amatorów pieszych wędrówek może być niebieski szlak graniczny, który wiedzie wododziałem karpackim z dala od ludzkich osad, wzdłuż granicy państwowej, przez górskie lasy, m.in. na Kremenaros, (Kremenaros - Krzemieniec 1221 m n.p.m. to szczyt w Bieszczadach, na którym jest słupek graniczny nr 1 dla granic trzech państw: Polski, Ukrainy i Słowacji).

Mniej wytrwałym, zwolennikom bardziej spacerów niż wyczynowych eskapad polecamy ścieżki dydaktyczne, przyrodnicze i historyczne, pozwalając poznać bogactwo przyrody i zabytki kultury materialnej. Polecamy ścieżkę historyczno-przyrodniczą „Orlik krzykliwy" z Wołosatego na Tarnicę, ścieżkę przygotowaną dla niepełnosprawnych „Dolina Potoku Zwór", jak również z Przysłupia Caryńskiego do Krywego.

Bieszczady można penetrować rowerowymi szlakami m.in. stworzonych w ramach projektu "Zielony rower – Greenway – Karpaty Wschodnie". Oznakowane trasy do turystyki rowerowej pozwalają dotrzeć w ich najbardziej tajemnicze i magiczne miejsca.

Najpiękniejsze są Bieszczady widziane z grzbietu konia i może właśnie dlatego niczym grzyby po deszczu powstają tutaj ośrodki jeździeckie i stadniny koni zazwyczaj huculskich, bo one tutaj były niemal od początku osadnictwa. Na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Wołosatem znajduje się ośrodek Zachowawczej Hodowli Konia Huculskiego, świadczący usługi w zakresie turystyki konnej, organizujący zarówno naukę jazdy konnej, jak też rajdy trasami, które na terenie BdPN wynoszą łącznie 142 km. Osobliwością są oznakowane tematyczne szlaki rajdów konnych, będące okazją do połączenia przyjemności konnej eskapady z elementami edukacji w zakresie historii lokalnej. W Ustrzykach Dolnych swoją siedzibę Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny BdPN ze wzorcowo urządzonym Bieszczadzkim Muzeum Przyrodniczym. Podziwiać tutaj można trofea myśliwskie, stare mapy i fotografie, a także próbki skał i kopalin. Ustrzyki stanowią idealną bazę wypadową w najwyższe partie Bieszczad dla wszystkich turystów pieszych.
Można również zobaczyć Bieszczady z lotu ptaka, a to za sprawą działających tutaj dwu szybowisk w Bezmiechowej i Weremieniu. To pierwsze w Bezmiechowej niegdyś było najsłynniejsze w Polsce, bo w latach 30. XX w. piloci z niego startujący bili rekordy świata i Polski, a Tadeusz Góra za przelot do Wilna jako pierwszy awionauta na świecie otrzymał najwyższe odznaczenie szybownicze – medal Lilientalla. Amatorzy szybownictwa mają do dyspozycji w obu aeroklubach bardzo dobre zaplecze techniczne, świetnie wyszkoloną kadrę oraz sprzyjające ukształtowanie terenu. Oferta szybowisk obejmuje zdobycie licencji pilota szybowcowego oraz wojaże powietrzne na szybowcach, paralotniach i parapentach.
No cóż, w Bieszczadach można także pożeglować, a najlepsze ku temu warunki ma największy w Polsce sztuczny zbiornik wodny w Solinie, wokół którego powstała największa w województwie baza wypoczynkowo-rekreacyjna. Mieści się tutaj kilkanaście ośrodków żeglarskich i przystani jachtowych, z których większość szkoli przyszłych żeglarzy. Niemal na brzegu zalewu solińskiego powstało uzdrowisko w Polańczyku-Zdroju, będące największym zespołem sanatoriów i domów wczasowych w Bieszczadach i specjalizujące się w leczeniu chorób układu oddechowego, nerwowego i pokarmowego.

W Bieszczady należy także przyjechać w zimie, bo dostępna już i systematycznie wzbogacana oferta w zakresie turystyki zimowej zaspokoi nawet najbardziej wymagających. Przygotowano stoki łagodne i krótkie, ale także trudne dostosowane do narciarstwa alpejskiego i slalomu giganta. Odważniejsi mogą spróbować swoich sił np. w survivalu czy w zimowych lotach na paralotniach, natomiast narty ski-tour czy ski-ring to jedna z wielu propozycji dla mniej wysportowanych i dla całych rodzin. Pod okiem doświadczonych i licencjonowanych przewodników narciarskich można także pokusić się na narciarskie zdobywanie bieszczadzkich szczytów.

Burzliwa historia Bieszczadów pozostawiła wiele cennych zabytków kultury materialnej, których obecność sprzyja propagowaniu turystyki refleksyjnej. Najwięcej obiektów znalazło się na trasie Szlaku Architektury Drewnianej (link do prezentacji), który w wielu miejscach przeplata się ze szlakami ikon: doliny Sanu i doliny Osławy. W Sanoku znajduje się największy w Polsce i najokazalszy w Europie skansen Muzeum Budownictwa Ludowego, które jako pierwsze w historii polskiego muzealnictwa uzyskało status muzeum typu skansenowego. Na obszarze blisko 38 ha udało się zgromadzić ponad 100 obiektów tradycyjnego budownictwa ludowego Łemków, Bojków, Pogórzan, Zamieszańców, Dolinian i Ukraińców, w magazynach zaś około 20 tysięcy eksponatów ruchomych, w tym także bogatą kolekcję ikon. Bieszczady można także penetrować "Śladami Dobrego Wojaka Szwejka". Miłośnicy literatury Jaroslava Haška mogą przejść, lub przejechać, trasę, którą przebył dzielny wojak. Przy szlaku znajdują się tablice informacyjne z jego schematem, informacjami historycznymi, a także z najsłynniejszymi cytatami bohatera książki.

W Bieszczadach można wciąż jeszcze odbyć podróż kolejką wąskotorową zwaną popularnie bieszczadzką ciuchcią. Kursuje ona od maja do października na odcinku z Majdanu do Przysłupia. Co więcej na zamówienie organizowane są kowbojskie napady na nią, które pozwalają poczuć nieokiełznany klimat Dzikiego Zachodu z pędzącymi na koniach jeźdźcami, strzelaniem i nawet żądaniem okupu.
Trudno jest o Bieszczadach pisać, bo nawet najpiękniejsze i najbardziej trafne słowa nie oddają ich wspaniałego przepychu. Zaproszenie do ich odwiedzenia zawsze jest aktualne, dlatego zachęcamy do uwzględnienia Bieszczadów w turystycznych wędrówkach po ciekawych miejscach Europy.
Więcej o Bieszczadach na bieszczadzkich stronach:

http://bieszczader.pl/

http://www.bieszczady.pl

http://www.bieszczady.info.pl

http://www.bieszczady.pik-net.pl

http://www.twojebieszczady.pl

http://www.bieszczady24.pl

http://www.bieszczady.net.pl

http://www.e-bieszczady.pl

http://www.bieszczady.com.pl/index.php

http://www.krainawilka.pl/

http://5schronisk.bieszczady.pl/

http://www.pawuk.pl/

TWIERDZA PRZEMYŚL

Była jedną z trzech największych po Antwerpii i Verdun twierdz w Europie i zarazem najbardziej wysuniętą na wschód. W swoim zamierzeniu stanowić miała fortyfikację zabezpieczającą Budapeszt i Wiedeń przed natarciem wojsk rosyjskich w trakcie I wojny światowej.

Po­czą­tek prac bu­dow­la­nych przy­pa­da na okres woj­ny krym­skiej. Wów­czas też Prze­myśl opa­sa­no li­nią wa­łów ziem­nych dłu­go­ści 15 km. Bu­do­wa li­nii ko­le­jo­wej bie­gną­cej ze Lwo­wa przez Prze­myśl do Wied­nia wy­mu­si­ła dal­szą roz­bu­do­wę umoc­nień, któ­re za­pro­jek­to­wał sław­ny ów­cze­śnie spe­cja­li­sta w dzie­dzi­nie twierdz mi­li­tar­nych inż. Da­niel Sa­lis So­glio. Jako pierw­sze po­wsta­wa­ły for­ty ziem­no­-drew­nia­ne z uży­ciem ce­gły, po­tem lano je z be­to­nu. Nie­mal do wy­bu­chu I woj­ny świa­to­wej pod­da­wa­no je cią­głej mo­der­ni­za­cji, któ­ra do­pro­wa­dzi­ła m.in. do wy­po­sa­że­nia ich w no­wo­cze­sne, jak na owe cza­sy, prze­ciw­sz­tur­mo­we szyb­ko­strzel­ne ar­ma­ty. Wo­kół for­tów po­wsta­ła ca­ła in­fra­struk­tu­ra woj­sko­wa: ma­ga­zy­ny, strzel­ni­ce, pro­chow­nie, ko­sza­ry. Twier­dza Prze­myśl skła­da­ła się z dwu pier­ście­ni: ze­wnętrz­ny li­czą­cy 45 km two­rzy­ły 42 for­ty oraz 25 sta­no­wisk ar­ty­le­ryj­skich, oraz we­wnętrz­ny 15-ki­lo­me­tro­wy z 18 for­ta­mi, 3 szań­ca­mi i 4 do­dat­ko­wy­mi sta­no­wi­ska­mi ar­ty­le­rii. Ni­gdy nie zo­sta­ła zdo­by­ta, po­mi­mo dra­ma­tycz­nych walk to­czą­cych się tu­taj od wrze­śnia 1914 r. W 1968 r. for­ty Twier­dzy Prze­myśl zo­sta­ły uzna­ne za za­by­tek ar­chi­tek­tu­ry obron­nej, a w 1997 r. wpi­sa­no je do Kra­jo­we­go Pro­gra­mu Ochro­ny i Kon­ser­wa­cji Ar­chi­tek­tu­ry Obron­nej. Po pięt­na­stu oca­la­łych for­tach prze­my­skich pro­wa­dzi szlak tu­ry­stycz­ny ozna­ko­wa­ny ko­lo­rem czar­nym. Wszyst­kie te obiek­ty, z wy­jąt­kiem XII For­tu Żu­ra­wi­ca WER­NER, w któ­rym mie­ści się gar­ni­zo­no­wy skład amu­ni­cji, do­stęp­ne są dla zwie­dza­ją­cych. Na pew­no war­to zo­ba­czyć za­cho­wa­ne ka­za­ma­ty w I For­cie Sie­dli­sko, pa­no­ra­mę po­gra­ni­cza ukra­iń­skie­go, któ­rej wi­dok roz­ta­cza się z III For­tu Łu­czy­ce oraz zbio­ry mi­li­ta­riów i przed­mio­tów z okre­su świet­no­ści twier­dzy w od­re­stau­ro­wa­nym VIII For­cie Łę­to­wa­nia.

ZESPÓŁ SCHRONÓW KOLEJOWYCH I FORTYFIKACJI. STĘPINA-CIESZYNA

Była jedną z trzech największych po Antwerpii i Verdun twierdz w Europie i zarazem najbardziej wysuniętą na wschód. W swoim zamierzeniu stanowić miała fortyfikację zabezpieczającą Budapeszt i Wiedeń przed natarciem wojsk rosyjskich w trakcie I wojny światowej.

W trakcie spotkania Hitlera z Mussolinim w Stępinie, tunel posłużył jako baza dla pociągu sztabowego Hitlera - Amerika. Niemiecki pociąg zatrzymał się w tunelu także w październiku 1941 r. Co ciekawe - tunel ten powstał przy wykorzystaniu przekopu, wykonanego w Żarnowskiej Górze jeszcze w czasie I wojny światowej przez Austriaków. Tunel schronowy jest budowlą w całości podziemną na rzucie wydłużonego prostokąta o łącznej długości 438 m, posiada przekrój kolisty o średnicy 8,87 m. Wlot i wylot tunelu zamykają żelbetowe zapory z prostokątnymi portalami o szerokości 5,4 m i wysokości 4,5 m, w których zamontowano potężne dwuczęściowe, gazoszczelne drzwi pancerne z wywietrznikami w górnej części i obudowanymi wejściami strażniczymi po obu stronach tunelu (jedyne w Polsce zachowane do dzisiaj). Pod koniec wojny, przygotowany do wysadzenia przez wycofujących się Niemców, ocalał dzięki brawurowej akcji żołnierzy AK. W obiekcie dawnej maszynowni uruchomiona została sala muzealna poświęcona I i II wojnie światowej. Dodatkową atrakcją związaną z tunelem jest Strzyżowska Kolejka Kołowa, z okien której można podziwiać nie tylko tunel, ale także najciekawsze zakątki Strzyżowa.

LINIA MOŁOTOWA

Była niemal monumentalnym systemem umocnień na wschodniej granicy ZSRR. Linię Mołotowa, bo o niej mowa, wybudowali Rosjanie w latach 1940-1941. Liczącą 4,5 tysiąca kilometrów granicę podzielono wówczas na trzy okręgi wojskowe, w ramach których utworzono 138 odcinków budowy. Umiejscowiono tutaj 2,5 tysiąca betonowych schronów wojskowych, z czego ponad 1000 w pełni wyposażono. W schronach jedno- lub dwukondygnacyjnych znajdowały się piwnice i podziemne zbiorniki paliwa. Większe obiekty zaopatrzono w generatory prądotwórcze, a w większości z nich część pomieszczeń była hermetyczna. Prawie wszystkie schrony miały wysuwane peryskopy oraz, z wyjątkiem schronów obserwacyjno-bojowych, znaczne uzbrojenie. Otoczenie schronów wyposażano dodatkowo w przeszkody terenowe, budując „schody Tycjana" na stokach, betonowe zapory przeciwpancerne „zęby smoka" czy wreszcie zasieki z drutu kolczastego. Podstawowym materiałem budowlanym był specjalny rodzaj tłucznia sprowadzony z Kaukazu. Linię Mołotowa tworzyły rejony umocnień, a każdy z nich składał się z pasa przesłaniania, głównego pasa obrony z fortyfikacjami typu stałego oraz tyłowego pasa typu polowego. Na terenie obecnego województwa podkarpackiego znalazły się dwa rejony umocnień, które wchodziły w skład Kijowskiego Okręgu Wojskowego. Pierwszy z nich – Rawskoruski Rejon Umocnień biegł od Starego Sioła w powiecie lubaczowskim do Rawy Ruskiej znajdującej się obecnie na terenie Ukrainy, a następnie łukiem odchylał się w kierunku Krystynopola. Drugi w całości położony w granicach obecnego Podkarpackiego, usytuowano wzdłuż linii rzeki San na odcinku od Bóbrki k. Soliny do Sieniawy w powiecie lubaczowskim. Wówczas były to najlepiej przygotowane i wyposażone rejony umocnień na całej Linii Mołotowa. Do dzisiaj w granicach Polski zachowało się około 250 obiektów obu rejonów umocnień. Szczególnej uwadze polecamy wędrówkę Przemyskim Rejonem Umocnień, bo tutaj dzięki aktywności miłośników militariów udało się udokumentować istnienie około 200 budowli obronnych. Najwięcej z nich mieści się w Przemyślu i jego okolicach. Na przedmieściach Przemyśla, tj. w Wiczem, Przekopanej, Bakończycach oraz w Łuczycach i Siedliskach, pozostały jeszcze zespoły umocnień budowane przez Rosjan na bazie austriackich fortów twierdzy Przemyśl sprzed I wojny światowej. Warto także obejrzeć schrony w Medyce, Łuczycach, Dybawce i Bachowie oraz w okolicach Sieniawy. Pozostałości po umocnieniach przemyskiego rejonu zachowały się również w dolinie górnego Sanu i znaczna ich część jest w dość dobrym stanie, np. w okolicach Leska. Wiele betonowych bunkrów kryje także Rawskoruski Rejon Umocnień. Zainteresowani ich penetracją powinni wybrać się w okolice Starych Oleszyc, na trasę z Futorów przez Dachów do Cieszanowa oraz z Chotyluba do Nowego Brusna i z Dąbrówki do Chotyluba. Pozostałości umocnień II wojny światowej znajdują się również w okolicach Narola oraz przy drodze z Podemszczyzny do Horyńca-Zdroju. Natomiast w Lubaczowie, Bruśnie i Dziewięczycach warto zobaczyć pozostałości po zespołach umocnień budowanych w oparciu o fortyfikację twierdzy Przemyśl.